WIEDZA | 25.02.2025

Co zaproponować kobiecie w I trymestrze ciąży w przypadku wystąpienia mdłości? Przegląd danych naukowych

Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej przyszłej mamy – pełen radości, oczekiwań, ale również wyzwań. To moment, kiedy ciało kobiety dostosowuje się do nowej roli, wprowadzając zmiany, które wspierają rozwój dziecka. W tym niezwykłym okresie wiele kobiet zmaga się jednak z uciążliwymi dolegliwościami, takimi jak mdłości czy wymioty. Mdłości w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, są naturalnym zjawiskiem – jednak mogą wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie. Na szczęście istnieją sprawdzone, naturalne metody łagodzenia, które są bezpieczne zarówno dla mamy, jak i dziecka. W tym artykule przyjrzymy się bliżej mdłościom w ciąży – ich przyczynom, skutecznym sposobom łagodzenia oraz roli imbiru jako naturalnego sprzymierzeńca. Zapraszamy i życzymy przyjemnej lektury!

Mdłości w ciąży – skąd się biorą?

Mdłości i wymioty to często występujące objawy ciąży, które mogą pojawić się już od czwartego tygodnia i utrzymywać się do 16., a czasem nawet 20. tygodnia. Szacuje się, że dolegliwości te dotyczą od 50% do 80% kobiet w ciąży, przy czym ich nasilenie bywa różnorodne – od łagodnego, pozwalającego na normalne funkcjonowanie, po tak silne, uniemożliwiają codzienne aktywności i prowadzące do zaburzenia równowagi wewnętrznej organizmu (homeostazy).

Choć dokładna przyczyna mdłości wciąż nie została w pełni poznana, przypuszcza się, że są one wynikiem podwyższonego poziomu gonadotropiny kosmówkowej (hCG). Inne potencjalne czynniki sprzyjające mdłościom to zakażenia (np. Helicobacter pylori), predyspozycje hormonalne, profil psychologiczny ciężarnej oraz budowa anatomiczna. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest większe u młodszych kobiet, tych z niskim wskaźnikiem BMI, podczas pierwszej ciąży lub gdy płód jest płci żeńskiej.

Zazwyczaj mdłości nie zagrażają zdrowiu, jednak mogą wpływać na sposób odżywiania kobiety, ograniczając spożycie białek, węglowodanów, witamin i minerałów, co może prowadzić do niedoborów żywieniowych. W przypadku wymiotów problem jest poważniejszy – ich nasilone formy mogą skutkować odwodnieniem, zaburzeniami równowagi elektrolitowej, a nawet zespołem neurologicznym przypominającym encefalopatię Wernickego, wynikającym z niedoboru witaminy B1.

Niepowściągliwe wymioty ciężarnych, które prowadzą do odwodnienia, ketonurii i utraty masy ciała powyżej 5% w stosunku do wagi przed ciążą, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i występują u około 1-2% kobiet w ciąży. W takich przypadkach konieczne jest intensywne leczenie szpitalne.

Stopień nasilenia wymiotów można ocenić za pomocą skali PUQE (Pregnancy Unique Qualification of Emesis), uwzględniającej czas trwania mdłości w ciągu dnia, liczbę epizodów wymiotów oraz liczbę odruchów wymiotnych. Wynik do 6 punktów oznacza łagodną postać dolegliwości, natomiast przekroczenie 13 punktów wskazuje na ciężki przebieg. Koniecznie dowiedz się również, czym jest epigenetyka i jak wpływa na przebieg ciąży!

Metody łagodzenia mdłości w ciąży

Ambulatoryjne leczenie stosuje się wyłącznie w przypadku łagodnych lub umiarkowanych form wymiotów. Terapia w takich sytuacjach obejmuje wprowadzenie odpowiedniej diety, stosowanie imbiru, witaminy B6, psychoterapię, akupresurę, ćwiczenia relaksacyjne oraz akupunkturę.

W przypadku ciężkich wymiotów niezbędne jest leczenie szpitalne, polegające na dożylnym uzupełnianiu płynów, elektrolitów i witamin. Zaleca się stosowanie roztworu soli fizjologicznej 0,9% NaCl.

Leczenie farmakologiczne obejmuje leki przeciwwymiotne, takie jak antyhistaminowe (antagoniści receptorów H1), pochodne fenotiazyny blokujące receptory dopaminowe D2 w ośrodkowym układzie nerwowym, metoklopramid, antagoniści receptorów serotoninowych (5HT3), a także witaminę B6. W niektórych przypadkach stosuje się również kortykosteroidy i leki psychotyczne.

Naturalne sposoby na zmniejszenie nudności

Imbir – naturalny sprzymierzeniec przyszłych mam

Mechanizm działania imbiru, łagodzący mdłości nie został jeszcze w pełni zrozumiany. Wiadomo jednak, że surowiec ten zawiera olejek eteryczny bogaty w seskwiterpeny, takie jak zingiberen (30%), β-bisabolen, seskwifelandren i kurkumen, a także monoterpeny, w tym cytral A i B oraz linalol. Oprócz tego imbir zawiera fenyloalkany, takie jak gingerole, szogaole i paradole, a także lipidy, aminokwasy i węglowodany.

Przypuszcza się, że imbir działa ochronnie na błonę śluzową żołądka, wspiera motorykę przewodu pokarmowego oraz pomaga zapobiegać niepożądanym reakcjom ze strony układu trawiennego, co pozwala na zmniejszenie nudności. Badania Kusumwardani i współpracowników wykazały, że spożywanie napojów imbirowych znacząco obniża indeks Rhodesa, który mierzy nasilenie nudności u kobiet w ciąży, z 23,9 do 13,4, poprawiając tym samym komfort życia badanych.

Z kolei przegląd i metaanaliza przeprowadzona przez Hu i współpracowników wykazała, że suplementacja imbiru skutecznie redukuje ogólne objawy nudności, choć nie wpływa w istotny sposób na zmniejszenie liczby epizodów wymiotów. Co więcej, wyniki badań sugerują, że imbir jest skuteczniejszy niż pirydoksyna (witamina B6) w łagodzeniu nudności związanych z ciążą.

Bezpieczna dieta w przypadku mdłości – podstawy

Według literatury, w trakcie występowania objawów nudności i wymiotów w czasie ciąży (NVP), zaleca się unikanie spożywania mięsa, drobiu, ryb, jaj oraz potraw pikantnych i tłustych. Dodatkowo należy unikać zapachów i czynności lub sytuacji, które mogą nasilać nudności. Badania przeprowadzone przez Reijonena i współpracowników wskazują, że wyższe spożycie błonnika nie zapobiega występowaniu NVP, a wręcz może zwiększać ryzyko ich pojawienia się. Co ciekawe, NVP częściej dotyka kobiety, które przed ciążą prowadziły zdrowy tryb życia, były aktywne fizycznie, spożywały niewielkie ilości alkoholu i unikały palenia.

Podsumowując, mdłości i wymioty w pierwszym trymestrze ciąży to naturalne, choć uciążliwe dolegliwości, które mogą wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie przyszłych mam. Skuteczne metody łagodzenia mdłości obejmują zarówno naturalne rozwiązania, takie jak stosowanie imbiru i zmiana diety, jak i farmakoterapię w cięższych przypadkach. Istotne jest dostosowanie podejścia do indywidualnych potrzeb kobiety ciężarnej, uwzględniając bezpieczeństwo zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka.

Bibliografia: 

1. Spaczyński M., i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania preparatu „Prevomit” w położnictwie, Ginekologia Polska Nr 4/2015.
2. Sieroszewski P., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie stosowania produktu leczniczego Xonvea® do leczenia nudności i wymiotów u kobiet w ciąży, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2022 tom 7, nr 2, strony 99–103. 
3. Kusumawardani P., i in., Effect of Ginger Drinks on Nausea Vomiting in The First Trimester of Pregnancy, The 2nd Annual Applied Science and Engineering Conference (AASEC 2017).
4. Borszewska – Kornacka M. i wsp.: 2013.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji. Standardy Medyczne/Pediatria, 10, 265 – 279.
5. Nowak – Pacholczak B. 2021: Żywienie kobiet w okresie ciąży – teoria i praktyka. Instytut Matki i Dziecka, Zakład Żywienia. PZWL, Warszawa.
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2019 r. w sprawie programu pilotażowego „Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym – Dieta Mamy”.