PRAWO | 18.02.2025
Farmaceuta w sieci – co trzeba wiedzieć, angażując się w różne formy obecności w social mediach
Od kilku lat obserwujemy wzmożoną aktywność twórców internetowych tzw. „influencerów” w social mediach. W tym obszarze coraz aktywniejsi stają się farmaceuci. Tworzą oni profile na social mediach, komunikują się ze swoimi odbiorcami „followersami” za pośrednictwem Facebooka, Instagrama, TikToka czy innych komunikatorów. Wzrost zainteresowania treściami publikowanymi w „sieci”, odnosi się także do treści związanych z szeroko pojętą komunikacją zdrowotną.
Social media a działalność farmaceuty – regulacje prawne w branży medycznej
Z perspektywy przepisów prawa, działalność w przestrzeni mediów społecznościowych nie jest jednolicie uregulowana, jednak prowadzenie działań w social mediach przez osoby wykonujące zawód medyczny – w tym także Farmaceutów – obwarowana jest szeregiem obostrzeń.
Zarówno Ustawa o zawodzie Farmaceuty, Prawo farmaceutyczne, jak i Ustawa o wyrobach medycznych, a także Kodeks Etyki Farmaceuty zabraniają im reklamy produktów leczniczych: „reklama produktu leczniczego kierowana do publicznej wiadomości nie może polegać na prezentowaniu produktu leczniczego przez osoby znane publicznie, naukowców, osoby posiadające wykształcenie medyczne lub farmaceutyczne lub sugerujące posiadanie takiego wykształcenia”. Podobna regulacja dotyczy wyrobów medycznych: „reklama wyrobu kierowana do publicznej wiadomości nie może wykorzystywać wizerunku osób wykonujących zawody medyczne lub podających się za takie osoby, lub przedstawiać osób prezentujących wyrób w sposób sugerujący, że wykonują taki zawód”.
Informacje farmaceutyczne w internecie a znowelizowany Kodeks Etyki Farmaceuty
Znowelizowany Kodeks Etyki Farmaceuty, zakazuje Farmaceucie także udziału w reklamie suplementu diety: „zakazane jest reklamowanie przez farmaceutę produktów leczniczych, wyrobów medycznych, suplementów diety, a także żywności specjalnego przeznaczenia oraz uczestniczenie w każdej innej reklamie, która mogłaby naruszać godność zawodu farmaceuty lub podważać zaufanie do tego zawodu”.
Przepisy dotyczące reklamy leków i wyrobów medycznych są przejrzyste, jednak działalność w social mediach to także kwestia współpracy komercyjnej w ramach tworzonych treści. Z pewnością należy pamiętać o ochronie konsumenta jako odbiorcy contentu zamieszczanego w sieci. Ważnym aspektem jest kwestia treści reklamowych, jakie influencerzy zamieszczają w social mediach. Jeśli są to kwestie współpracy komercyjnej, muszą wówczas zostać wyraźnie oznakowane. Konsument powinien wiedzieć, czy przekazywane mu treści są neutralne komercyjnie, czy są wynikiem współpracy reklamowej.
O czym jeszcze warto pamiętać w przypadku działalności internetowej?
Należy pamiętać, że współpraca komercyjna nie musi być wyłącznie współpracą zarobkową (za określone treści, twórca otrzymuje wynagrodzenie pieniężne). Może być także współpracą barterową. Barter w ramach działań marketingu internetowego to wymiana dóbr, np. towar za reklamę. Niezależnie od przyjętej formy współpracy, influencer zobligowany jest do informowania o tym konsumenta. I tutaj np. w sytuacji tworzenia treści o tematyce zdrowotnej, Farmaceuta jako twórca internetowy zobowiązany będzie do zamieszczenia informacji na temat ewentualnej współpracy komercyjnej. Nie istnieje określony szablon informacji, z jakiego powinien skorzystać twórca internetowy – istotny jest fakt, by odbiorca treści mógł odróżnić tekst w ramach współpracy komercyjnej od tekstu neutralnego. Brak właściwej informacji może nosić znamiona czynów nieuczciwej konkurencji czy kryptoreklamy.
Reklamowanie produktów a wynagrodzenie
Jednocześnie pisząc o współpracy twórców internetowych z podmiotami komercyjnymi, pamiętać należy, że nieistotna jest forma zawarcia współpracy, by być zobligowanym do poinformowania o niej. Należy także pamiętać, że samo wynagrodzenie może być przekazywane twórcy w różnej formie, może być to np. darmowe przekazanie produktu w zamian za materiał o nim (barter), darmowy pobyt w kompleksie wypoczynkowym, gdzie influencer nagra treści czy bilety do kina czy teatru.
Pisząc o twórcach internetowych, warto wskazać także na przepisy dotyczące prawa autorskiego. Treści zamieszczone w mediach społecznościowych, powinny być co do zasady autorskie. Jeśli jednak zdecydujemy się na zacytowanie czyjegoś artykułu, to oczywiście należy pamiętać o podaniu autora i źródło. Należy także pamiętać o zdjęciach, jakie zamieszczamy, czy filmach, jeśli nie są one naszą własnością. Naruszenie prawa własności intelektualnej, może spowodować roszczenia prawne skierowane przeciwko nam ze strony autora.
Farmaceuci w sieci – podsumowanie
Podsumowując, działalność w social mediach, staje się coraz popularniejszą formą dotarcia do obserwujących, którzy często szukają treści związanych z profilaktyką czy edukacją zdrowotną. Warto przypomnieć, że wspomniany już wyżej Kodeks Etyki Farmaceuty zawiera zapisy prawne dotyczące wszystkich Farmaceutów – nie tylko Aptekarzy, niezależnie od „formy, w jakiej zawód jest wykonywany oraz niezależnie od środków komunikacji użytych przez farmaceutów podczas wykonywania zawodu”.
Oprócz przepisów Ustawy o zawodzie czy aktów prawnych tzw. „korporacyjnych”:, Farmaceuci będący „influencerami medycznymi” zobligowani są do przestrzegania praw konsumenta, zapobiegania czynom nieuczciwej konkurencji w tym kryptoreklamy, czy wprowadzania konsumentów w błąd. Jednak, przestrzegając norm, warto aktywnie działać w social mediach, w przestrzeni, która coraz bardziej zyskuje na znaczeniu.
Autor: mgr prawa Monika Bartwicka – ekspert w zakresie prawa medycznego, farmaceutycznego i praw pacjenta.
