PRAWO | 28.08.2024

Autor: mgr prawa Monika Bartwicka – ekspert w zakresie prawa medycznego, farmaceutycznego i praw pacjenta.

Farmaceuta…czyli KTO? Aktualny status prawny Farmaceuty

Po ponad 15 latach spotykania się z Wami Farmaceutami w przestrzeni publicznej dzięki wielu wspólnym szkoleniom stacjonarnym, licznym wydarzeniom medyczno-farmaceutycznym, a także spotkaniom i webinarom online, jest mi niezwykle miło spotkać się teraz z Wami na łamach portalu Farma Wiedzy.

Farmaceuta jako zawód wielozadaniowy

Długo zastanawiałam się jaki tytuł powinien mieć pierwszy artykuł rozpoczynający cykl porad prawnych dla Farmaceutów na Farmie Wiedzy i zdecydowałam, że na początku napiszę przede wszystkim o Was Farmaceutach i o Waszej roli w przestrzeni, często określonej jako health care, a w naszej polskiej terminologii odnoszącej się do profilaktyki zdrowia. Postaram się poszukać odpowiedzi na pytanie: Kim dzisiaj jest Farmaceuta, jakie ma możliwości i jaki faktycznie status prawny posiada ten niezwykle ważny i odpowiedzialny zawód medyczny. I ponieważ tutaj nie można udzielić jednowymiarowej odpowiedzi, już na samym wstępie widzimy, że to zawód wielozadaniowy, wszechstronny i multiaktywny.

Ale zacznijmy od początku. Farmaceuta to osoba wykonująca zawód medyczny, spełniająca przesłanki zawodu zaufania publicznego, jednocześnie – w ramach znowelizowanej Ustawy o zawodzie farmaceuty i nowelizacji prawa farmaceutycznego, w ramach wykonywanych czynności zawodowych – korzystająca z ochrony prawnej należnej funkcjonariuszowi publicznemu. Wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego i polega na:

• sprawowaniu opieki farmaceutycznej;
• udzielaniu usług farmaceutycznych;
• wykonywaniu zadań zawodowych i czynności, które uregulowane zostały w Ustawie o zawodzie Farmaceuty.

Farmaceuta a odpowiedzialność prawna

W ramach wykonywanych czynności zawodowych, Farmaceuta podlega odpowiedzialności prawnej, w tym odpowiedzialności zawodowej przed sądami aptekarskimi. Oznacza to, że ponosi odpowiedzialność za postępowanie niezgodne z zasadami Kodeksu Etyki Farmaceuty, znowelizowanego i obowiązującego w nowej formie od dnia 13 maja 2024 r. A kim w znaczeniu prawa jest farmaceuta? Zgodnie z zapisami Ustawy o zawodzie Farmaceuty, zawód Farmaceuty może wykonywać osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu, wpisana do rejestru Farmaceutów. Warto wskazać, iż zgodnie z zapisami ustawowymi dla osób wykonujących zawód Farmaceuty, przynależność do samorządu zawodowego jest obowiązkowa. – Tak można w wielkim skrócie zdefiniować prawnie zawód Farmaceuty. Pojawia się jednak pytanie, czy dokładnie tak samo definiują Farmaceutę pacjenci, kim dla nich jest Farmaceuta?

Kim jest Farmaceuta dla pacjenta?

Nie sposób bez przeprowadzenia badań opinii społecznej odpowiedzieć na to pytanie, jednak można pokusić się o stwierdzenie, że Farmaceuta jest jednym z najbardziej dostępnych zawodów medycznych z jakimi może skontaktować się pacjent. Zdecydowanie należy do czołówki zawodów zaufania publicznego. To, co zastanawia wielu z nas, to próba znalezienia odpowiedzi na pytanie: czy pacjenci posiadają wiedzę na temat nowych uprawnień zawodowych Farmaceutów? Z jakich świadczeń najczęściej korzystają?

Nowe uprawnienia Farmaceutów wobec pacjentów

Mówiąc o rozwoju zawodu Farmaceuty pod kątem usług, jakie mogą wykonywać dla pacjentów w ostatnim czasie, zdecydowanie należy wskazać nowelizację Ustawy o prawie farmaceutycznym, która wprowadza uprawnienia pozwalające szerzej niż dotychczas świadczyć usługi dla pacjentów. Zgodnie z Ustawą, Farmaceuta może – w razie zagrożenia zdrowia pacjenta – wystawić receptę farmaceutyczną. Recepta ta wystawiana jest pod pewnymi rygorami prawnymi jak choćby to, że może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe.

Kolejnym uprawnieniem Farmaceutów, nadanym na mocy przepisów prawa farmaceutycznego, jest możliwość wystawiania recept tzw. pro familiae i proc auctore. Są to uprawnienia tożsame z tymi, jakie przysługują w tym obszarze także lekarzom. Pisząc o rozwoju, nie sposób nie zauważyć, jakim przełomem była wprowadzona w życie w 2021 roku, Ustawa o zawodzie Farmaceuty, która w powszechnym przekonaniu, zredefiniowała możliwości zawodowe Farmaceutów.

Zdefiniowanie opieki farmaceutycznej jako świadczenia zdrowotnego i umożliwienie świadczenia jej obecnie w ograniczonym obszarze, przyczyniło się także do otwierania gabinetów opieki farmaceutycznej, co w ostatnim czasie staje się coraz częściej wybieraną przez Farmaceutów praktyką. Bardzo ważnym elementem w całym systemie ochrony zdrowia są szczepienia wykonywane przez Farmaceutów. Nie sposób także nie zauważyć wzmożonej aktywności Farmaceutów w social mediach, gdzie poprzez swoje media społecznościowe prowadzą edukację zdrowotną pacjentów.

Jednoznaczne jest, że aktywność zawodowa Farmaceutów, jej zakres i rozwój, znacząco rozbudowują definicje prawną zawodu. A to tylko kilka obszarów, o których wspomniałam. Nie można zapomnieć o ogromnej roli Farmaceutów szpitalnych, na stale współpracujących z lekarzami na oddziałach czy Farmaceutach pracujących na uczelniach wyższych, w firmach farmaceutycznych – bardzo często zatrudnionych w działach rozwoju, czy w końcu jednostkach administracji państwowych.

Jednoznaczne jest, że aktywność zawodowa Farmaceutów, jej zakres i rozwój, znacząco rozbudowują definicje prawną zawodu. A to tylko kilka obszarów, o których wspomniałam. Nie można zapomnieć o ogromnej roli Farmaceutów szpitalnych, na stale współpracujących z lekarzami na oddziałach czy Farmaceutach pracujących na uczelniach wyższych, w firmach farmaceutycznych – bardzo często zatrudnionych w działach rozwoju – czy w końcu jednostkach administracji państwowych.

Podsumowanie

Jak widać z powyższego, Farmaceuta ma obecnie wiele możliwości i obszarów działań edukacyjnych i prozdrowotnych. Dlatego też nie bez powodu i na przekór zasad ortografii – w sposób bardzo przemyślany – słowo „Farmaceuta” zostało pisane z dużej litery. Farmaceuta jako reprezentant zawodu medycznego, który na co dzień dba, wspiera i opiekuję się pacjentem, to niewątpliwa przyszłość zdrowia Polaków, nieustanny rozwój i nieograniczone możliwości, wpisane coraz mocniej i szerzej w jakże potrzebny dzisiaj i ważny obszar działań health care, czyli powszechnie niezbędnej profilaktyki zdrowia.