WIEDZA | 20.08.2024
Suplementacja jodu w niedoczynności tarczycy przy chorobie Hashimoto – wskazania
Choroba Hashimoto, a właściwie autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, często przebiega ze współistniejąca niedoczynnością tarczycy. Dzieje się tak za sprawą autoagresji na gruczoł- tarczycę, w efekcie czego dochodzi do upośledzenia metabolizowania hormonów tarczycowych. Jak więc wesprzeć tarczycę, aby funkcjonowała jak najlepiej i to na długo? Czy wszystkie praktyki i porady to prawda, a może część z nich to mity? W poniższym artykule rozprawiamy się z mitami o suplementacji jodu.
Mit 1 – Suplementacja jodu jest korzystna dla tarczycy – wspiera produkcję hormonów
Z jednej strony to prawda, że jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, ale z drugiej nadmiar jodu może pogorszyć stan zdrowia w przypadku Hashimoto. Dlaczego? W chorobie Hashimoto nawet przy niedoczynności tarczycy nadmiar jodu może prowadzić do efektu Wolffa-Chaikoffa, który może zwiększyć poziom przeciwciał przeciwtarczycowych i pogorszyć funkcjonowanie tarczycy. Zespół badaczy z Danii opublikował badania, w których stwierdzono, że nadmierne spożycie jodu może prowadzić do wzrostu poziomu przeciwciał tarczycowych nawet o 20-30%. Z tego powodu, pacjenci z Hashimoto często są ostrzegani przed suplementacją jodu, szczególnie w dużych dawkach!
Mit 2 – Suplementacja jodu jest koniecznością ze względu na substancje upośledzające jego wchłanianie, np. z soi czy kapusty, aby nie dopuścić do niedoczynności tarczycy
Soja i rośliny kapustne zawierają goitrogeny, czyli substancje, które mogą wpływać na funkcje tarczycy. Umiarkowane spożycie produktów sojowych w kontekście zrównoważonej diety jest zazwyczaj bezpieczne dla większości osób z Hashimoto. Aby zminimalizować wpływ goitrogenów na wykorzystanie jodu, można stosować techniki, które powodują rozpad goitrogenów. Są to:
- obróbka termiczna- po prostu ugotuj,
- gotowanie bez przykrycia,
- poddanie procesom fermentacji: tak powstają np. miso i tempeh.
Mit 3 – Suplementacja jodu i biotyny jest zalecana, aby poprawić kondycję włosów – przy Hashimoto są w fatalnym stanie
Choć to prawda, że biotyna i jod mają oświadczenia zdrowotne dla kondycji włosów, to suplementacja tych składników w Hashimoto może przynieść efekty wręcz odwrotne. Dlaczego? Włosy w Hashimoto wypadają nadmiernie, ponieważ dochodzi do ograniczenia pracy tarczycy. Trzeba zatem najpierw zająć się problemem, a nie efektem ubocznym. Czyli najpierw zadbać o pracę tarczycy i przywrócić jej prawidłowe działanie – tylko wtedy jesteśmy w stanie naprawdę dobrze zadziałać na włosy.
A co z biotyną? Suplementacja biotyny, jak każda suplementacja, ma sens przy niedoborze tego składnika, bądź upośledzonym wchłanianiu. Niedobory biotyny w Polsce są praktycznie niemożliwie – chyba, że spożywamy dużo surowych jaj bądź cierpimy na zaburzenia wchłaniania składników. Ale to nie wszystko. W przypadku Hashimoto, gdzie trzeba regularnie monitorować pracę tarczycy – badać się – stosowanie biotyny przed badaniem zaburza wyniki. Biotyna reaguje z odczynnikami, a nieprawdziwy wynik, to ryzyko źle dobranej terapii.
To jakie wybierać suplementy przy niedoczynności tarczycy?
Żeby rzeczywiście wspomóc pracę tarczycy w Hashimoto, zamiast jodu, korzystniejsze może być włączenie do diety suplementacji selenu. Selen jest ważnym mikroelementem, który odgrywa kluczową rolę w ochronie tarczycy przed stresem oksydacyjnym i wspomaga jej prawidłowe funkcjonowanie. Badania sugerują, że suplementacja tego mikroelementu może obniżać poziom przeciwciał i wspierać funkcję tarczycy, co czyni go cennym elementem diety osób z Hashimoto. Ale uwaga! – Nie warto stosować najwyższych jego porcji, gdyż w dłuższej perspektywie nadmiar selenu może działać niekorzystnie na organizm. Lepszą strategią będzie wdrożenie niższych porcji, które dadzą nam pożądany efekt fizjologiczny.
Znaczenie w praktyce i wiedza endokrynologów
Zgodnie z badaniem opublikowanym w European Thyroid Journal, wiedza endokrynologów na temat suplementacji selenu w chorobach autoimmunologicznych – takich jak Hashimoto – jest istotna dla prawidłowego leczenia. Badanie wykazało, że odpowiednia edukacja lekarzy na temat optymalnych dawek selenu może poprawić wyniki leczenia pacjentów, bez ryzyka toksyczności.
Decydując się na bezpieczną suplementację selenu, warto wykorzystać efekt synergii, czyli działanie kilku składników we wspólnej sprawie. Badania wykazują, że kombinacja selenu i mioinozytolu może przynieść istotne korzyści w leczeniu Hashimoto. Selen pełni funkcję antyoksydacyjną, chroniąc komórki tarczycy przed stresem oksydacyjnym, podczas gdy mioinozytol wspiera regulację osi podwzgórze-przysadka-tarczyca oraz poprawia wrażliwość na TSH. Badania pokazują, że taka suplementacja może obniżać poziom przeciwciał przeciwtarczycowych i stabilizować poziom TSH, co pozytywnie wpływa na zdrowie tarczycy.
Podsumowanie
W przypadku niedoczynności tarczycy związanej z chorobą Hashimoto suplementacja jodem bywa kontrowersyjna i wymaga szczególnej ostrożności. Choć jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, nadmiar tego pierwiastka może pogorszyć stan zdrowia, wywołując efekt Wolffa-Chaikoffa i zwiększając poziom przeciwciał tarczycowych. Badania wskazują, że nadmiar jodu może prowadzić do wzrostu poziomu przeciwciał nawet o 20-30%. W takim przypadku nie poprawi to ani zdrowia tarczycy, ani kondycji włosów.
Dla osób z Hashimoto ważne jest również unikanie nadmiaru jodu. Jednoczesna dieta eliminująca goitrogeny, np. w soi czy kapuście może być mylne. Umiarkowane spożycie tych produktów, poddanych odpowiedniej obróbce, może być bezpieczne.
Z kolei suplementacja biotyną dla zdrowia włosów także może być problematyczna, gdyż może zaburzać wyniki badań tarczycy, co utrudnia prawidłową diagnostykę i leczenie.
Zamiast jodu, efektywniejsze może być stosowanie selenu, który wspiera funkcję tarczycy i obniża poziom przeciwciał. Jednak ważne jest, aby suplementacja była dostosowana do indywidualnych potrzeb – tym sposobem możliwe jest uniknięcie ryzyka toksyczności. Efekt synergii selenu i mioinozytolu może dodatkowo poprawić funkcjonowanie tarczycy, stabilizując poziom TSH i obniżając poziom przeciwciał. Wiedza endokrynologów na temat optymalnych dawek selenu jest podstawą dla skutecznego leczenia i unikania działań niepożądanych.
Ogólne zasady suplementacji w konfrontacji z niedoczynnością tarczycy w Hashimoto mogą być mitami!
Piśmiennictwo:
Nordio, M., & Basciani, S. (2018). Evaluation of thyroid nodule characteristics in subclinical hypothyroid patients under a myo-inositol plus selenium treatment. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 22(7), 2153–2159. https://doi.org/10.26355/EURREV_201804_14749
Santos, L. R., Bessa, I. V., Rocha, A. G. da, Neves, C., Freitas, C., & Soares, P. (2023). Survey on selenium clinical supplementation In autoimmune thyroid disease. European Thyroid Journal, 1(aop). https://doi.org/10.1530/ETJ-22-0090
S.M. Ferrari, P. Fallahi, F. Di Bari, R. V., S. Benvenga, & A. Antonelli. (2017). Myo-inositol and selenium reduce the risk of developing overt hypothyroidism in patients with autoimmune thyroiditis. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 21(2), 36–42. https://www.europeanreview.org/article/12994
