Ranking suplementów diety dla kobiet w II i III trymestrze ciąży – przegląd najpopularniejszych preparatów witaminowych

Suplementy,Dla,Kobiet,W,Ci??y

WIEDZA | 27.06.2025

Ranking suplementów diety dla kobiet w II i III trymestrze ciąży – przegląd najpopularniejszych preparatów witaminowych

Ciąża dla kobiety to wyjątkowy czas – pełen radości, oczekiwań, ale też wielu pytań. Jedno z najczęstszych dotyczy suplementacji: Jakie witaminy powinna przyjmować kobieta w ciąży, by zapewnić dziecku najlepszy start? Odpowiedź nie jest oczywista, ponieważ wybór witamin prenatalnych na rynku jest ogromny, a potrzeby organizmu zmieniają się z każdym trymestrem. Szczególnie w drugim i trzecim etapie ciąży, gdy rozwój płodu przyspiesza, a zapotrzebowanie na najważniejsze witaminy i minerały znacząco wzrasta.

W tym czasie nie wystarczy już tylko kwas foliowy. Do gry wkraczają kwas DHA, żelazo, witamina D, magnez, cholina czy jod – składniki, które wspierają prawidłowy przebieg ciąży, rozwój mózgu, układu nerwowego i odpornościowego dziecka oraz dobre samopoczucie przyszłej mamy. Dla kobiet w ciąży wybór odpowiedniego suplementu to coś więcej niż codzienna rutyna – to świadoma decyzja o zdrowiu swoim i malucha.

Rekomendacje dotyczące suplementacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników

W II i III trymestrze ciąży potrzeby organizmu kobiety ciężarnej zmieniają się dynamicznie. Właśnie dlatego Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) opracowało szczegółowe rekomendacje dotyczące suplementacji u kobiet w ciąży, które mają na celu wsparcie prawidłowego rozwoju płodu, zapobieganie niedoborom oraz ochronę zdrowia matki. Wytyczne te opierają się zarówno na aktualnych danych klinicznych, jak i doświadczeniu ekspertów, kładąc nacisk na racjonalną suplementację witamin i minerałów w okresie ciąży.

Rola folianów i ich najbardziej efektywna forma

Suplementacja folianów, czyli witamin B9, to podstawa profilaktyki wad cewy nerwowej (WCN) płodu. Chociaż ich znaczenie jest największe na początku ciąży i przed poczęciem, rekomenduje się kontynuowanie suplementacji również w II i III trymestrze ciąży. W tym okresie kobietom z grupy niskiego ryzyka zaleca się przyjmowanie 600–800 µg aktywnego folianu (5-MTHF) dziennie. Dla kobiet z grupy pośredniego i wysokiego ryzyka rekomendowana dawka wynosi 800 µg 5-MTHF lub dawka formy łączonej 400 + 400 µg (kwas foliowy + aktywny folian).

PTGiP wyraźnie wskazuje, że preferowaną formą folianów jest 5-metylotetrahydrofolian, ze względu na jego lepszą biodostępność, brak ryzyka maskowania niedoboru witaminy B12 i brak górnego tolerowanego poziomu spożycia. Kwas foliowy (FA) – forma słabiej przyswajalna – musi zostać przekształcony w organizmie na skutek wielu przemian metabolicznych, co nie u każdej kobiety przebiega sprawnie, zwłaszcza u kobiet z wariantem genu MTHFR.

Znaczenie choliny dla rozwoju mózgu i epigenetyki

Cholina, choć mniej znana niż kwas foliowy, ma duże znaczenie w II i III trymestrze. Jest prekursorem fosfolipidów, niezbędnych do biosyntezy błon komórkowych, transportu lipidów oraz mielinizacji komórek nerwowych. Zaburzenia w metylacji DNA są powiązane z powstawaniem wad płodu, a także z występowaniem m.in. zespołu Downa czy autyzmu.

PTGiP zaleca suplementację choliny przez cały czas trwania ciąży – szczególnie u kobiet, które nie spożywają produktów bogatych w ten składnik (np. jaj, wątróbki). Rekomendowana forma suplementu to dwuwinian choliny, uznawany za najbardziej stabilny izomer.

Witaminy z grupy B – istotne wsparcie dla folianów

W II i III trymestrze ciąży szczególne znaczenie mają witamina B12 oraz witamina B6. Obie te witaminy wspierają działanie folianów i są niezbędne w procesach metylacji DNA, wpływających na rozwój płodu i jego przyszłe zdrowie. Witamina B12 zapobiega tzw. „pułapce folianowej” i jej niedobór może nieść ze sobą ryzyko zaburzeń neurologicznych u dziecka. Dlatego kobiety w ciąży powinny dbać o obecność tych witamin w diecie, a w razie potrzeby – sięgnąć po odpowiedni suplement.

Suplementacja żelaza – indywidualne podejście

Wraz z rozwojem ciąży rośnie zapotrzebowanie na żelazo, które jest niezbędne do prawidłowego transportu tlenu i produkcji hemoglobiny. W II i III trymestrze WHO zaleca suplementację żelaza w dawce do 30 mg dziennie, zwłaszcza u kobiet z potwierdzonym niedoborem lub z anemią, jednak każda kobieta w ciąży (ale znaczna część – 95%)  wymaga rutynowego przyjmowania żelaza – decyzja powinna być podejmowana na podstawie wyników badań i stanu klinicznego.

Jod – wspomaganie pracy tarczycy i rozwój neurologiczny dziecka

Jod odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu tarczycy i produkcji hormonów, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu. Rekomendacje PTGiP jasno wskazują na konieczność suplementacji jodu w dawce 150–200 µg dziennie przez cały okres ciąży. Jest to szczególnie istotne u kobiet unikających soli jodowanej i ryb morskich.

Witamina D – standard suplementacji niezależnie od pory roku

Witamina D to jeden z najważniejszych składników wspierających mineralizację kości oraz działanie układu odpornościowego. W II i III trymestrze ciąży zaleca się suplementację w dawce 2000 IU dziennie, a u kobiet z BMI powyżej 30 – nawet do 4000 IU. Rekomendacje wskazują, że wyższe dawki (do 4000 IU) tej witaminy mogą korzystnie wpływać na przebieg ciąży.

DHA – kwas tłuszczowy wspierający rozwój mózgu i siatkówki

DHA, czyli kwas dokozaheksaenowy z grupy omega-3, pełni wyjątkową funkcję w rozwoju mózgu i siatkówki płodu, zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze, kiedy te struktury intensywnie się kształtują. PTGiP zaleca suplementację DHA w dawce minimum 200 mg dziennie, a u kobiet o niskim spożyciu ryb – 600 mg, a u kobiet z grupy ryzyka porodu przedwczesnego – nawet 1000 mg. Odpowiednia ilość kwasu DHA może też zmniejszać ryzyko przedwczesnego porodu.

Przeczytaj także: Ranking suplementów diety dla kobiet w I trymestrze ciąży oraz planujących ciążę – rekomendacja preparatów 

Prenatal® Duo

Prenatal® duo to preparat stworzony z myślą o kobietach w II i III trymestrze ciąży. Zawiera niezbędne witaminy i minerały w dawkach zgodnych z aktualnymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Jego skład wspiera prawidłowy przebieg ciąży, rozwój płodu oraz dobre samopoczucie kobiet w trakcie ciąży.

  • 800 µg aktywnego folianu (L-metylofolianu wapnia)
    Prenatal® duo dostarcza folian w formie L-metylofolianu wapnia, czyli aktywnej i dobrze przyswajalnej postaci kwasu foliowego. Jest to ważny składnik wspierający podziały komórkowe, metylację oraz rozwój układu nerwowego dziecka, co jest szczególnie istotne w II i III trymestrze ciąży.
  • 30 mg mikrokapsułkowanego żelaza
    Suplement zawiera żelazo w postaci mikrokapsułkowanej, co poprawia jego tolerancję i biodostępność. Dawka 30 mg jest zgodna z rekomendacjami dla kobiet bez anemii, które mają poziom ferrytyny poniżej 60 µg/l.
  • 20 mg laktoferyny
    zawiera laktoferynę, która wpływa na układ odpornościowy. Laktoferyna współtworzy system odporności wrodzonej, który stanowi pierwszą i najszybciej reagującą linię obrony organizmu przed patogenami, moduluje procesy zapalne, a także może ograniczać skracanie szyjki macicy, wpływając na utrzymanie prawidłowego czasu trwania ciąży.
  • 125 mg choliny
    Cholina wpływa na rozwój struktur mózgowych płodu, wspiera metylację i transport DHA przez łożysko. Jej obecność w preparacie wzmacnia funkcje poznawcze i może zmniejszać ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej.
  • 600 mg DHA i 126 mg EPA (w 2 kapsułkach)
    Prenatal® duo zawiera wysoką porcję kwasów tłuszczowych omega-3, które wspomagają rozwój mózgu i wzroku dziecka, a także obniżają ryzyko przedwczesnego porodu. Taki skład spełnia zalecenia dotyczące suplementacji DHA w późniejszym etapie ciąży.
  • 2000 IU witaminy D (50 µg)
    Witamina D w odpowiednio wysokiej dawce wspiera gospodarkę wapniowo-fosforanową, wpływa na odporność oraz wspomaga mineralizację kości. Dawka 2000 IU rekomendowana jest wszystkim kobietom ciężarnym, niezależnie od pory roku.
  • 200 µg jodu
    Jod w tej ilości wspiera prawidłową pracę tarczycy oraz może wpływać na rozwój neurologiczny płodu. Suplementacja jodem jest wskazana przez cały okres ciąży i laktacji.
  • 2,6 mg witaminy B6 w postaci pirydoksalo-5-fosforanu (P-5-P)
    Forma aktywna witaminy B6 wspiera metabolizm aminokwasów, funkcjonowanie układu nerwowego i równowagę hormonalną. To istotny składnik wspomagający działanie folianów.
  • 4 µg witaminy B12 jako metylokobalamina
    Obecność witaminy B12 w aktywnej postaci (metylokobalamina) pozwala uniknąć tzw. pułapki folianowej, wspiera produkcję czerwonych krwinek i funkcjonowanie układu nerwowego.
  • 55 µg selenu
    Selen działa antyoksydacyjnie, wspiera odporność i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Podobnie jak jod, wspiera prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.

Prenatal® duo to starannie skomponowany suplement diety, który odpowiada na potrzeby kobiet w II i III trymestrze ciąży. Dzięki zawartości aktywnych form witamin dobrze przyswajalnego żelaza i wysokiej dawce DHA stanowi realne wsparcie dla zdrowia matki i dziecka na najważniejszym etapie rozwoju ciąży. Zawiera laktoferynę, która wpływa na układ odpornościowy.

Pregna plus

Pregna® plus to preparat witaminowo-mineralny opracowany z myślą o kobietach w ciąży, szczególnie tych znajdujących się w II i III trymestrze. Jego formuła odpowiada na podstawowe potrzeby przyszłej mamy i rozwijającego się dziecka, dostarczając najważniejszych składników zgodnie z zaleceniami ekspertów.

  • 600 µg L-metylofolianu wapnia
    Pregna® plus zawiera aktywną formę kwasu foliowego – L-metylofolian wapnia. Ta postać folianu charakteryzuje się lepszą biodostępnością, nie wymaga dodatkowego przekształcania w organizmie i skutecznie wspiera rozwój układu nerwowego dziecka oraz procesy metylacyjne u matki.
  • 27 mg żelaza
    Suplement zawiera żelazo w standardowej formie, wspierające produkcję hemoglobiny i zapobiegające niedokrwistości. Dawkę 27 mg zaleca się szczególnie po 16 tygodniu ciąży, u kobiet z niedoborem ferrytyny, ale bez stwierdzonej anemii. Preparat nie zawiera mikrokapsułkowanej postaci żelaza,
  • 200 µg jodu
    Jod w tej dawce wspiera prawidłowe funkcjonowanie tarczycy oraz rozwój układu nerwowego płodu. Suplementacja jodu w czasie ciąży i laktacji to zalecenie oparte na badaniach populacyjnych.
  • 2000 IU witaminy D (50 µg)
    Preparat dostarcza witaminy D w ilości 2000 jednostek międzynarodowych, zgodnie z aktualnymi rekomendacjami dla kobiet w ciąży.
  • 50 mg DHA
    Z jednej strony Pregna PLUS może być atrakcyjną opcją dla kobiet, które szukają produktu z krótkim składem, bez wielu dodatków i w formie jednej kapsułki. Z drugiej jednak strony – brak żelaza, choliny, witamin z grupy B i bardzo niska dawka DHA sprawiają, że jest to raczej bazowa propozycja, która wymaga uzupełnienia dodatkowymi suplementami, szczególnie w przypadku kobiet o zwiększonym zapotrzebowaniu lub zagrożonych niedoborami.

Pregna plus bez żelaza

Pregna® plus bez żelaza to preparat dla kobiet w ciąży, zaprojektowany z myślą o tych przyszłych mamach, które nie wymagają suplementacji żelazem. Może być szczególnie przydatny w przypadkach, gdy poziom ferrytyny i hemoglobiny utrzymuje się na prawidłowym poziomie, a suplementacja żelazem nie jest zalecana.

  • 600 µg L-metylofolianu wapnia
    Produkt zawiera aktywną formę folianu, która nie wymaga konwersji enzymatycznej w organizmie. Dzięki temu folian może być bezpośrednio wykorzystywany w procesach metylacji i podziału komórek, wspierając rozwój cewy nerwowej i układu nerwowego dziecka.
  • Nie zawiera żelaza w składzie
    Suplement, jak sama nazwa wskazuje, nie zawiera żelaza. To istotna informacja dla kobiet bez anemii.
  • 200 µg jodu
    Dawka jodu zgodna z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Wspiera pracę tarczycy i rozwój neuropsychologiczny płodu.
  • 2000 IU witaminy D (50 µg)
    Suplementacja witaminą D w takiej dawce ma udokumentowany korzystny wpływ na odporność, gospodarkę wapniowo-fosforanową i rozwój kości dziecka. Dawka 2000 IU rekomendowana jest jako profilaktyczna i bezpieczna.
  • 50 mg DHA
    Suplement zawiera niższą niż dawka zalecana przez PTGiP, któa wynosi 200 mg dziennie.
  • Nie zawiera choliny
    Pregna® plus bez żelaza nie zawiera choliny – substancji wspierającej rozwój mózgu i metylację – ani kwasów omega-3 DHA i EPA, które są istotne w rozwoju układu nerwowego i siatkówki oka płodu.
  • Nie zawiera aktywnych form witamin B6 i B12
    W składzie preparatu nie ma aktywnych postaci witamin B6 (P-5-P) i B12 (metylokobalaminy). Brak tych form może mieć znaczenie u kobiet ze zmniejszoną aktywnością enzymatyczną, np. przy wariantach genu MTHFR.

Pregna® plus bez żelaza to preparat dla kobiet, który zapewnia odpowiednią ilość folianu, jodu i witaminy D, jednak nie zawiera innych składników o udokumentowanym znaczeniu w II i III trymestrze ciąży.

MamaDHA premium plus

MamaDHA Premium Plus to preparat stworzony z myślą o kobietach w ciąży. Jego formuła opiera się na wysokiej zawartości DHA i ograniczonej liczbie innych składników, co może być zaletą dla kobiet poszukujących suplementu o prostym, ale silnie skoncentrowanym składzie.

  • 800 mg DHA
    Suplement zawiera wysoką dawkę długołańcuchowych kwasów tłuszczowych omega-3, zgodną z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie prewencji porodu przedwczesnego i wspierania rozwoju mózgu oraz siatkówki płodu. DHA w tej ilości ma także potencjał neuroprotekcyjny oraz może wpływać korzystnie na samopoczucie matki.
  • 200 µg kwasu foliowego i 200 µg L-metylofolianu wapnia 
    Suplement zawiera zarówno aktywną formę folianu, jak i syntetyczny kwas foliowy, co umożliwia spełnienie potrzeb kobiet, niezależnie od wariantu genu MTHFR.
  • Nie zawiera żelaza
    W składzie MamaDHA Premium Plus nie znajduje się żelazo. Jest to cecha charakterystyczna dla preparatów typu „DHA-only” i wymaga, aby ewentualna suplementacja tym składnikiem była prowadzona oddzielnie, w zależności od wyników badań.
  • 200 µg jodu
    Jod w zalecanej dawce wspiera pracę tarczycy i rozwój układu nerwowego dziecka. Suplementacja jodu jest standardem w każdej fazie ciąży i karmienia piersią.
  • 2000 IU witaminy D (50 µg)
    MamaDHA Premium Plus dostarcza również pełną, rekomendowaną dzienną porcję witaminy D, wspomagającą mineralizację kości, odporność i gospodarkę wapniowo-fosforanową.
  • Nie zawiera choliny, witamin z grupy B i selenu
    Suplement nie zawiera choliny – składnika o dużym znaczeniu dla rozwoju mózgu płodu, ani witamin B6 i B12 w jakiejkolwiek formie. Nie znajdziemy tu także selenu, który wspiera mechanizmy antyoksydacyjne i odporność.

MamaDHA Premium Plus to specjalistyczny suplement diety ukierunkowany na dostarczenie wysokiej dawki DHA. Jest szczególnie polecany w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na kwasy omega-3, np. przy niskim spożyciu ryb morskich lub w ciążach wysokiego ryzyka.

Femibion 2

Femibion 2 to suplement diety dla kobiet w II i III trymestrze ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Zawiera zestaw składników odżywczych wspierających rozwój płodu i zdrowie przyszłej mamy, oparty na dowodach naukowych i zaleceniach ginekologów.

  • 208 µg L-metylofolianu wapnia + 200 µg kwasu foliowego
    Suplement zawiera zarówno aktywną formę folianu, jak i syntetyczny kwas foliowy. Taka kombinacja pozwala zaspokoić potrzeby kobiet niezależnie od wariantu genu MTHFR. Jednak zawiera mniejszą dawkę folianów niż rekomenduje PTGiP dla kobiet w II i III trymestrze.
  • 14 mg żelaza
    Femibion 2 zawiera umiarkowaną dawkę żelaza.
  • 150 µg jodu
    Dawka jodu wspiera pracę tarczycy i rozwój neurologiczny dziecka. Ilość ta mieści się w dolnej granicy zaleceń PTGiP (150–200 µg),
  • 800 IU witaminy D (20 µg)
    Femibion® 2 zawiera niższą niż obecnie rekomendowaną dawkę witaminy D. W większości przypadków zalecane jest jej dodatkowe uzupełnienie do 2000 IU dziennie.
  • 4,5 µg witaminy B12 (cyjanokobalamina)
    Preparat dostarcza witaminę B12 w formie cyjanokobalaminy –PTGiP zaleca formę metylokobalaminyWspiera ona procesy krwiotwórcze i neurologiczne oraz chroni przed „pułapką folianową”.
  • 1,9 mg witaminy B6 (chlorowodorek pirydoksyny)
    Witamina B6 wspomaga metabolizm aminokwasów, łagodzi objawy nudności w ciąży i wspiera działanie folianów. Preparat nie zawiera aktywnej formy B6 (P-5-P), ale zawarta dawka jest zgodna z normami referencyjnymi.
  • 200 mg DHA
    Kwasy tłuszczowe omega-3 są obecne w dawce 200 mg DHA – podstawowej i wystarczającej według ogólnych zaleceń, jeśli kobieta spożywa minimum 2 porcje tłustych ryb morskich w każdym tygodniu ciąży. Nie zawiera EPA. DHA wspiera rozwój mózgu i siatkówki płodu, a także pozytywnie wpływa na samopoczucie matki.
  • 30 µg selenu 
    Selen posiada właściwości antyoksydacyjne, wspomaga układ odpornościowy i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Podobnie jak jod, wspiera prawidłową pracę tarczycy.

Femibion® 2 to kompleksowy suplement diety o szerokim profilu działania. Łączy w sobie foliany, witaminy, minerały i DHA, wspierając zarówno rozwój dziecka, jak i zdrowie kobiety w II i III trymestrze. Choć zawartość witaminy D jest niższa niż zalecana przez PTGiP.

Pueria duo active

Pueria® duo active to suplement diety dla kobiet zawierający najważniejsze i  udokumentowane składniki. Preparat łączy w sobie prostotę formuły z obecnością istotnych substancji odżywczych, zgodnych z wytycznymi ekspertów ginekologii i perinatologii.

  • 800 µg L-metylofolianu wapnia
    Produkt zawiera wyłącznie aktywną postać folianu – L-metylofolian wapnia – w pełnej dawce rekomendowanej przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników dla kobiet w II i III trymestrze ciąży.
  • Nie zawiera żelaza
    Suplement nie zawiera żelaza, co może być korzystne dla kobiet z prawidłowymi parametrami hematologicznymi, u których nie występuje niedobór ferrytyny ani anemii.
  • 200 µg jodu
    Dawka jodu mieści się w górnej granicy rekomendacji PTGiP i wspiera prawidłową pracę tarczycy oraz rozwój neurologiczny dziecka.
  • 2000 IU witaminy D (50 µg)
    Witamina D w wysokiej, rekomendowanej dawce wspiera układ odpornościowy i kostny, a także uczestniczy w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej.
  • 1 mg witaminy B6 w formie pirydoksalo-5-fosforanu (P-5-P)
    Obecność aktywnej formy witaminy B6 to duży atut preparatu – wspiera ona działanie folianów, łagodzi objawy ciążowych mdłości i bierze udział w procesach neurogenezy.
  • 1,3 mg witaminy B12 (nie ma informacji o formie aktywnej w zastosowanej w preparacie)
    Chociaż dawka witaminy B12 jest umiarkowana, jej obecność wspiera działanie folianów i prawidłowy rozwój układu nerwowego płodu.
  • 600 mg DHA i 120 mg EPA
    Wysoka zawartość kwasów omega-3 – DHA i EPA – wpisuje się w aktualne rekomendacje dotyczące redukcji ryzyka przedwczesnego porodu oraz wspierania rozwoju mózgu i wzroku u dziecka.
  • 130 mg choliny
    Cholina ma istotny wpływ na rozwój struktur mózgowych płodu, wspomaga procesy metylacji oraz transport DHA przez łożysko. Jej obecność w preparacie wspiera funkcje poznawcze i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wad cewy nerwowej.

Pueria® duo active to preparat skoncentrowany na dostarczaniu najważniejszych składników niezbędnych w II i III trymestrze ciąży – aktywnych folianów, DHA, witaminy D i jodu.

Suplementy dla kobiet w ciąży – podsumowanie

Wybór suplementu diety w II i III trymestrze ciąży to nie tylko kwestia marki czy ceny, ale przede wszystkim – dopasowania do realnych potrzeb organizmu kobiety ciężarnej. Jak pokazuje przegląd najpopularniejszych preparatów, suplementacja w tym okresie powinna być świadoma, celowana i zgodna z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Prawidłowo dobrana suplementacja to nie tylko inwestycja w zdrowie dziecka, ale także większy komfort i spokój przyszłej mamy. Warto więc o nią zadbać – rozsądnie i świadomie.

Bibliografia: 

  1. Zimmer M, Sieroszewski P, Oszukowski P i wsp. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020; 5(4): 170-181.
  2. Mrozikiewicz-Seremak A., Bomba-Opoń D., Drews K., Kaczmarek P., Wielgoś M., Sieroszewski P., Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny w witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu, 2024
  3. Seremak-Mrozikiewicz A, i wsp. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny oraz witamin B6 i B12 w okresie
    przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. Ginekol i Perinatol Prakt. 2024
  4. Dane pozyskane ze stron internetowych producentów suplementów diety i/lub www.doz.pl. Stan na dzień 19.03.2025 r.
  5. Kubik P. Leibschang J., Kowalska B., Laskowska-Kita T., Stanisławska A., Chełchowska M., Maciejewski T., Evaluation of iron balance in healthy pregnant women and their newborns, Ginekologia Polska, vol 81, No 5 (2010), 358-363.
  6. Ramakrishnan U, Imhoff-Kunsch B, DiGirolamo AM. Role of docosahexaenoic acid in maternal and child mental health. Am J Clin Nutr. 2009;89(suppl):958S–62S.