WIEDZA | 21.07.2025

Sposób na nieregularne miesiączki przy zespole policystycznych jajników (PCOS)

Nieregularne miesiączki to problem, który dotyka wielu kobiet, jednak u pacjentek z zespołem policystycznych jajników (PCOS) stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych i frustrujących objawów. Dla wielu z nich każdy cykl to niepewność – kiedy pojawi się miesiączka, czy dojdzie do owulacji, czy marzenie o zajściu w ciążę znowu trzeba będzie odłożyć. Zespół policystycznych jajników to nie tylko kwestia estetyczna, jak trądzik czy nadmierne owłosienie, ale przede wszystkim zaburzenie hormonalne, które może mieć wpływ na zdrowie metaboliczne, płodność i codzienne funkcjonowanie. W tym artykule przyjrzymy się podejściu do nieregularnych cykli w przebiegu PCOS.

Czym jest PCOS?

Zespół policystycznych jajników, znany również jako PCOS, to schorzenie występujące u kobiet w okresie reprodukcyjnym. Charakteryzuje się specyficznymi zmianami w obrębie jajników, widocznymi w badaniu USG, a także cyklami miesiączkowymi bez owulacji oraz podwyższonym poziomem androgenów. Z uwagi na problemy z owulacją, PCOS jest jedną z głównych przyczyn kobiecej niepłodności bezowulacyjnej. Często występuje także insulinooporność, która może zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Według różnych źródeł zespół ten może dotyczyć od 5% do nawet 10% kobiet w wieku rozrodczym.

Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników?

PCOS objawia się różnorodnymi symptomami. Do najczęściej spotykanych należą nieregularne miesiączki, długie przerwy między kolejnymi krwawieniami lub całkowity ich zanik. Z powodu zaburzonej owulacji kobiety często mają problemy z zajściem w ciążę. Wśród innych objawów można wymienić nadmierne owłosienie (hirsutyzm) pojawiające się m.in. na twarzy, klatce piersiowej, plecach. Ponadto możliwe są problemy dermatologiczne, takie jak trądzik, łojotok czy nadmierne wypadanie włosów. Współwystępująca insulinooporność może prowadzić do przybierania na wadze i trudności z jej zrzuceniem.

Jakie są przyczyny zespołu policystycznych jajników?

Zespół policystycznych jajników (PCOS) rozwija się na skutek złożonych interakcji pomiędzy układem hormonalnym, przemianą materii, uwarunkowaniami genetycznymi oraz czynnikami środowiskowymi. Mimo że dokładne źródło tej choroby nie zostało jeszcze jednoznacznie określone, badania naukowe wskazują na kilka istotnych elementów zwiększających ryzyko jej wystąpienia.

Czynniki ryzyka:

• Dziedziczność – szacuje się, że u 20–30% sióstr oraz nawet u 25–50% matek pacjentek z PCOS również rozpoznaje się to schorzenie, co sugeruje jego rodzinne podłoże.
• Nadwaga i otyłość – zbyt wysoka masa ciała może pogarszać przebieg choroby oraz nasilać jej objawy kliniczne.
• Ekspozycja na androgeny w okresie płodowym – zbyt wysoki poziom męskich hormonów płciowych na etapie rozwoju prenatalnego może zwiększać podatność na PCOS.
• Zbyt niska masa urodzeniowa – dziewczynki urodzone z niedowagą mogą być bardziej zagrożone wystąpieniem zespołu w późniejszym wieku.

Centralnym zaburzeniem obserwowanym u kobiet z PCOS jest nadmiar androgenów (hiperandrogenizm). Stan ten skutkuje podwyższonym poziomem hormonu luteinizującego (LH), który pobudza komórki jajnika – tzw. komórki tekalne – do intensywniejszej produkcji androgenów. To z kolei może prowadzić do nasilenia objawów zespołu. Hiperandrogenizm sprzyja również otyłości, nieprawidłowemu profilowi lipidowemu (dyslipidemii) oraz rozwojowi insulinooporności. Te zaburzenia metaboliczne przyczyniają się do dalszego wzrostu poziomu androgenów, tworząc błędne koło. Ich nadmiar blokuje dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, co zaburza owulację i utrudnia zajście w ciążę.

Przeczytaj także: Zespół policystycznych jajników w okresie dojrzewania – wsparcie nastolatek z PCOS

PCOS a zaburzenia cyklu miesiączkowego

Problemy z cyklem menstruacyjnym występują u aż 93% kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników. Głównym powodem tych zaburzeń jest brak regularnej owulacji lub jej całkowite zatrzymanie, co w konsekwencji może skutkować trudnościami z zajściem w ciążę. Nadmiar androgenów zaburza proces dojrzewania pęcherzyków w jajnikach, co uniemożliwia wystąpienie owulacji. Warto jednak zaznaczyć, że nie każda kobieta pozbawiona owulacji całkowicie traci miesiączkę – część z nich nadal doświadcza krwawień. Statystyki wskazują, że około 30% kobiet z PCOS, mimo regularnych miesiączek, ma zaburzenia owulacji. Niejednokrotnie dopiero trudności z poczęciem dziecka prowadzą do rozpoznania tego schorzenia.

Jaka jest rola diety w regulacji cyklu miesiączkowego?

Prawidłowo skomponowany sposób odżywiania odgrywa istotną rolę w łagodzeniu objawów zespołu policystycznych jajników (PCOS). Odpowiedni dobór produktów spożywczych może wspierać równowagę hormonalną i przyczyniać się do unormowania cyklu miesiączkowego. Oto składniki diety, które mogą przynieść korzyści:

• Błonnik pokarmowy
  Warzywa, owoce oraz pełnoziarniste zboża są doskonałym źródłem błonnika, który wspiera kontrolę poziomu insuliny we krwi. Badania wskazują, że insulinooporność to jeden z głównych czynników wpływających na zaburzenia miesiączkowania u kobiet cierpiących na PCOS.
• Produkty o niskim indeksie glikemicznym
  Włączanie do jadłospisu żywności o niskim indeksie glikemicznym może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi. Taka stabilizacja sprzyja poprawie wrażliwości na insulinę, co z kolei korzystnie wpływa na rytm cykli menstruacyjnych.
• Kwasy tłuszczowe omega-3
  Tłuszcze omega-3, które można znaleźć m.in. w tłustych rybach morskich, siemieniu lnianym i orzechach włoskich, działają przeciwzapalnie. Zmniejszenie stanu zapalnego to istotny element terapii dietetycznej przy PCOS, ponieważ może poprawić częstotliwość owulacji i regularność miesiączek.

Czy suplementacja może wspomóc regulację cyklu miesiączkowego?

W ostatnich latach obserwuje się gwałtowny wzrost liczby publikacji naukowych dotyczących metod leczenia zespołu policystycznych jajników. Coraz częściej pojawiają się również informacje o suplementach diety, które mogą pomagać w redukowaniu objawów związanych z tą dolegliwością, w tym także z regulacją cykli miesiączkowych. Jakie składniki wykazują korzystne działanie?

Mio-inozytol

Mio-inozytol, będący jedną z najczęściej spotykanych form inozytolu obok D-chiro-inozytolu, stanowi związek wyjściowy dla trifosforanu inozytolu – substancji odgrywającej istotną rolę w regulowaniu działania hormonów takich jak insulina oraz hormon folikulotropowy (FSH). Z uwagi na te właściwości, mio-inozytol znajduje zastosowanie we wspomaganiu leczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS). Zgodnie z wynikami badań, jego suplementacja przyczynia się do obniżenia stężenia insuliny we krwi na czczo oraz poprawia wskaźnik HOMA-IR, używany do oceny stopnia insulinooporności. Jednocześnie wykazuje pozytywny wpływ na ograniczenie objawów hiperandrogenizmu.

Ponadto, dane z badań naukowych wskazują, że stosowanie inozytolu pomaga w normalizacji cyklu miesiączkowego oraz może zwiększać częstotliwość występowania owulacji. Substancja ta korzystnie oddziałuje na profil lipidowy organizmu – zmniejszając poziom trójglicerydów (TG) i „złego” cholesterolu LDL, a jednocześnie podnosząc stężenie „dobrego” cholesterolu HDL. Suplementacja mio-inozytolu wpływa również na redukcję stężeń LH, prolaktyny oraz na poprawę proporcji LH do FSH. W części badań wzięto pod uwagę jednoczesne podawanie kwasu foliowego. W większości przypadków efekty terapeutyczne uzyskiwano przy dziennej dawce mio-inozytolu wynoszącej 4 mg. Istnieją także dowody na to, że najlepsze rezultaty przynosi stosowanie kombinacji mio- i D-chiro-inozytolu w odpowiednich proporcjach.

W jednym z badań, gdzie zastosowano suplementację składającą się z 2 g mio-inozytolu, 0,5 mg tyrozyny, 0,2 mg kwasu foliowego, 55 µg selenu i 40 µg chromu, zaobserwowano u wielu pacjentek regulację cykli miesiączkowych i owulacji, poprawę wskaźnika HOMA-IR, zmniejszenie hiperandrogenizmu, a także wzrost poziomu progesteronu w fazie lutealnej.

Prebiotyki (inulina)

Coraz częściej w kontekście wspomagania leczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS) mówi się o określonych szczepach bakterii probiotycznych należących do rodzaju Lactobacillus. Istnieją dowody naukowe sugerujące, że funkcjonowanie jajników może być powiązane z kondycją mikroflory jelitowej oraz poziomem stanów zapalnych w organizmie. Przeprowadzone w 2020 roku badanie wykazało, że u kobiet cierpiących na PCOS skład mikrobiomu jelitowego różnił się od tego, który zaobserwowano u zdrowych rówieśniczek. Ponadto zaobserwowano zależność między wyższym poziomem testosteronu a obniżoną różnorodnością korzystnych bakterii jelitowych.

Wyniki badań sugerują również, że zarówno probiotyki, jak i prebiotyki – czyli substancje wspierające rozwój sprzyjającej zdrowiu mikrobioty (np. inulina czy fruktooligosacharydy) – mogą okazać się pomocne w łagodzeniu zaburzeń metabolicznych często towarzyszących PCOS. Choć konieczne są dalsze, szczególnie szeroko zakrojone badania, już teraz uznaje się, że suplementacja prebiotykami może stanowić wartościowe wsparcie dla kobiet zmagających się z zespołem policystycznych jajników.

Miesiączki a PCOS – podsumowanie

Nieregularne miesiączki w przebiegu zespołu policystycznych jajników (PCOS) to nie tylko problem cykliczności, ale sygnał głębszych zaburzeń hormonalnych i metabolicznych. Kompleksowe podejście do tego wyzwania – obejmujące odpowiednio dobraną dietę, suplementację, aktywność fizyczną i w razie potrzeby leczenie farmakologiczne – może znacząco wpłynąć na unormowanie cykli miesiączkowych, poprawę owulacji i wsparcie płodności. Choć każda kobieta z PCOS może mieć nieco inny obraz kliniczny, regularna troska o styl życia i holistyczne działania przynoszą realne efekty. Współpraca z lekarzem i dietetykiem to klucz do skutecznego zarządzania objawami i poprawy jakości życia.

Bibliografia: 

1. Stefanowicz, E. (2021). Zespół policystycznych jajników (PCOS). https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/260942,zespol-policystycznych-jajnikow-pcos
2. Mohammad, M.B. Seghinsara, A.M. (2017) Polycystic Ovary Syndrome (PCOS), Diagnostic Criteria, and AMH. Asian Pac J Cancer Prev. 2017; 18(1), 17–21.
3. Unfer, V. Facchinetti, F. Orrùet, B. et all. ( 2017) Myo-inositol effects in women with PCOS: a meta-analysis of randomized controlled trials, Endocr Connect.6(8), 647-658.
4. Günalan, E. Yaba, A. Yılmaz B. (2028) The effect of nutrient supplementation in the management of polycystic ovary syndrome-associated metabolic dysfunctions: A critical review. J Turk Ger Gynecol Assoc.19(4), 220–232.
5. Oliva, M.M. Zuev, V. Lippa A.et all. (2019) Efficacy of the synergic action of myoinositol, tyrosine, selenium and chromium in women with PCOS. Eur Rev Med Pharmacol Sci.23(19), 8687-8694.
6. Kaur I, Suri V, Sachdeva N, et al. Efficacy of multi-strain probiotic along with dietary and lifestyle modifications on polycystic ovary syndrome: a randomised, double-blind placebo-controlled study. Eur J Nutr. 2022;61(8):4145-4154. doi:10.1007/s00394-022-02959-z
7. Xue J, Li X, Liu P, et al. Inulin and metformin ameliorate polycystic ovary syndrome via anti-inflammation and modulating gut microbiota in mice. Endocr J. 2019;66(10):859-870. doi:10.1507/endocrj.EJ18-0567
8. He F fang, Li Y mei. Role of gut microbiota in the development of insulin resistance and the mechanism underlying polycystic ovary syndrome: a review. J Ovarian Res. 2020;13(1):73. doi:10.1186/s13048-020-00670-3
9. Jobira B, Frank DN, Pyle L, et al. Obese Adolescents With PCOS Have Altered Biodiversity and Relative Abundance in Gastrointestinal Microbiota. J Clin Endocrinol Metab. 2020;105(6):e2134-e2144. doi:10.1210/clinem/dgz263
10. Heshmati J, Farsi F, Yosaee S, et al. The Effects of Probiotics or Synbiotics Supplementation in Women with Polycystic Ovarian Syndrome: a Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Probiotics Antimicrob Proteins. 2019;11(4):1236-1247. doi:10.1007/s12602-018-9493-9.