WIEDZA | 08.05.2025
Suplementacja probiotykami w ciąży i laktacji – dlaczego warto?
Ciąża to wyjątkowy czas, w którym zdrowie przyszłej mamy i dziecka wymaga szczególnej troski. W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się probiotykom – naturalnym mikroorganizmom wspierającym równowagę mikrobioty jelitowej. Badania wskazują, że ich stosowanie w ciąży może przynieść korzyści zarówno dla zdrowia matki, jak i rozwijającego się dziecka. Jakie zalety niesie za sobą probiotykoterapia i które szczepy warto wybierać? Zapraszamy do lektury, aby dowiedzieć się więcej!
Czym są probiotyki?
Probiotyki to nic innego, jak żywe mikroorganizmy, które przyjmowane w odpowiednich ilościach wywierają korzystny wpływ na zdrowie. Są to głównie bakterie kwasu mlekowego, naturalnie bytujące w różnych środowiskach, w tym w organizmie człowieka. Preparaty probiotyczne mogą zawierać pojedyncze szczepy bakterii z rodzajów Lactobacillus czy Streptococcus, drożdże z rodzaju Saccharomyces, kultury pleśni (Aspergillus), a także kombinacje bakterii kwasu mlekowego z wyselekcjonowanymi szczepami drożdżowymi. Mikroorganizmy te wspierają prawidłowy pasaż jelitowy i sprzyjają równowadze mikroflory w organizmie.
Probiotyki są obecne w wielu produktach spożywczych, takich jak fermentowane produkty mleczne, kiszone warzywa i owoce, fermentowane kiełbasy, pieczywo na zakwasie, kapusta kiszona, piwo czy wino. Nadają one produktom charakterystyczny smak i zapach, jednocześnie chroniąc je przed rozwojem niepożądanych mikroorganizmów. Probiotyki można również znaleźć w formie preparatów farmaceutycznych.
Probiotyki w ciąży – czy warto je przyjmować?
Wyniki przeprowadzonych badań jednoznacznie sugerują, że stosowanie specjalistycznych probiotyków w ciąży może przynieść korzyści zarówno dla zdrowia matki, jak i dziecka. Probiotykoterapia może wspierać samopoczucie przyszłej mamy, pomagając w łagodzeniu zaparć oraz zmniejszając ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. Jednocześnie może pozytywnie oddziaływać na zdrowie noworodka, przyczyniając się do redukcji kolek czy atopowego zapalenia skóry (AZS).
Fizjologiczne zmiany w organizmie kobiety w ciąży mogą prowadzić do zaburzeń równowagi flory bakteryjnej jelit, co stanowi ryzyko zarówno dla przyszłej mamy, jak i rozwijającego się dziecka.
Cukrzyca ciążowa
Pod wpływem zmian hormonalnych w ciąży wątroba zwiększa produkcję glukozy, co może prowadzić do rozwoju cukrzycy ciążowej, szczególnie po 26. tygodniu ciąży. Problem ten jest coraz powszechniejszy u kobiet z nadwagą. Warto wprowadzić dietę bogatą w błonnik, regularne posiłki oraz zastosować probiotyki zawierające szczep Lactobacillus rhamnosus, który zmniejsza ryzyko cukrzycy ciążowej nawet o 2/3.
Zaparcia
Zaparcia w ciąży wynikają z nacisku rosnącego płodu na jelita, zmniejszonej aktywności fizycznej oraz suplementacji żelazem. Kobiety w ciąży powinny zadbać o odpowiednie nawodnienie (2-3 litry płynów dziennie), zwiększoną ilość błonnika w diecie oraz probiotykoterapię. Szczepy Bifidobacterium lactis i Bifidobacterium breve wykazują skuteczność w łagodzeniu zaparć.
Infekcje Candida
W ciąży wzrasta również ryzyko infekcji grzybiczych dróg rodnych, co wynika z podwyższonego poziomu progesteronu oraz zwiększonej ilości glikogenu i glukozy w pochwie. Aby zapobiec namnażaniu się Candida, zaleca się ograniczenie węglowodanów prostych w diecie oraz stosowanie probiotyków zawierających Lactobacillus acidophilus.
Antybiotykoterapia
Podawanie antybiotyków w ciąży lub podczas porodu, zwłaszcza przy cesarskim cięciu, prowadzi do zmniejszenia liczby bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, jednocześnie sprzyjając rozwojowi patogenów, takich jak Candida albicans. W takich sytuacjach warto stosować probiotyki zawierające szczepy Bifidobacterium breve i Lactobacillus rhamnosus GG, które wspierają rozwój odporności dziecka i zmniejszają stany zapalne.
Leki wpływające na mikrobiotę
Leki przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, inhibitory pompy protonowej (IPP), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) czy leki zobojętniające kwas żołądkowy mogą zakłócać równowagę mikroflory jelitowej, szczególnie wpływając na zmniejszenie liczby bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Probiotyki o udowodnionej skuteczności mogą neutralizować negatywne efekty działania tych leków.
Alergie i atopowe zapalenie skóry (AZS)
Światowa Organizacja Alergologiczna (WAO) zaleca stosowanie probiotyków w ciąży oraz w okresie laktacji w celu zmniejszenia ryzyka alergii u dziecka, szczególnie w rodzinach z obciążonym wywiadem atopowym. Badania pokazują, że dzieci matek stosujących w III trymestrze ciąży probiotyki zawierające szczep Lactobacillus rhamnosus GG rzadziej cierpią na AZS i egzemę.
Dbanie o odpowiednią równowagę mikrobioty jelitowej w ciąży jest istotnym elementem troski o zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Probiotyki mogą wspierać ten proces, pomagając zapobiegać problemom zdrowotnym i minimalizować ich skutki.
Koniecznie przeczytaj również o suplementacji żelaza w ciąży i laktacji!
Probiotykoterapia w ciąży – wsparcie dla zdrowia matki i dziecka
Zastosowanie specjalistycznej probiotykoterapii w ciąży i w okresie laktacji, obejmującej preparaty zawierające szczepy z grup Lactobacillus oraz Bifidobacterium, może zmniejszyć ryzyko wystąpienia takich problemów zdrowotnych jak alergie, cukrzyca ciężarnych czy stany zapalne. Probiotyki wspierają układ odpornościowy ciężarnej i dziecka, wzmacniają barierę jelitową, a także wspomagają produkcję witamin (m.in. z grupy B oraz K) i enzymów. Ponadto liczne badania wskazują na ich pozytywny wpływ na kontrolę masy ciała oraz poprawę samopoczucia.
Korzyści wynikające z podawania probiotyków mogą być szczególnie istotne dla noworodków urodzonych drogą cesarskiego cięcia, wcześniaków oraz dzieci z ograniczonym wzrostem wewnątrzmacicznym (FGR). W przypadku noworodków przychodzących na świat przez cesarskie cięcie, badania kliniczne potwierdziły pozytywny wpływ probiotyków w zapobieganiu alergiom i atopowemu zapaleniu skóry (AZS). Dodatkowo suplementacja probiotyków u ciężarnych kobiet oraz ich dzieci w okresie niemowlęcym prowadziła do obniżenia poziomu IgE, oraz zmniejszenia epizodów alergii zależnych od tego przeciwciała. Zależność ta była szczególnie zauważalna u dzieci urodzonych metodą cesarskiego cięcia.
Poznaj również zależności między galaktogogami a laktacją!
Kto szczególnie powinien rozważyć probiotykoterapię
Probiotyki mogą być szczególnie korzystne dla kobiet ciężarnych z następującymi predyspozycjami i problemami:
- nadwaga lub otyłość,
- dolegliwości jelitowe (np. zaparcia, wzdęcia),
- planowany poród przez cesarskie cięcie,
- wywiad rodzinny obciążony alergią (u matki, ojca lub obojga rodziców),
- skłonności do infekcji,
- ryzyko rozwoju cukrzycy ciężarnych,
- konieczność stosowania antybiotyków lub innych leków przeciwzapalnych.
Kiedy rozpocząć stosowanie probiotyków?
Ciężarne powinny zadbać o właściwy poziom bifidobakterii od początku ciąży, ponieważ te pożyteczne bakterie są jednymi z pierwszych mikroorganizmów kolonizujących układ pokarmowy zdrowego noworodka. Proces translokacji bifidobakterii z jelit matki do gruczołów sutkowych wspiera mikrobiotę dziecka. Niestety, czynniki takie jak niewłaściwa dieta, stres, cesarskie cięcie czy antybiotykoterapia mogą obniżyć ich poziom. Dlatego probiotykoterapię zawierającą szczepy Bifidobacterium i Lactobacillus warto rozpocząć od III trymestru ciąży i kontynuować ją przez co najmniej 6 miesięcy karmienia piersią.
Podsumowując, probiotykoterapia w ciąży to skuteczny sposób wsparcia zdrowia matki i dziecka, pomagając zapobiegać problemom takim jak zaparcia, cukrzyca ciężarnych czy alergie u noworodków. Regularne stosowanie preparatów probiotycznych, szczególnie od III trymestru ciąży, wspiera równowagę mikrobioty jelitowej, wzmacnia odporność oraz wspomaga rozwój zdrowej mikroflory u dziecka. Ważne jest jednak indywidualne podejście oraz konsultacja z lekarzem w celu dobrania odpowiednich szczepów bakterii.
Bibliografia:
- Gawlik M., Probiotykoterapia w ciąży – jakie niesie korzyści?, Lek w Polsce 10 VOL 30 NR 08/09’20 (351/352).
- Lauterbach R., PROBIOTYKI STOSOWANE OD PIERWSZYCH DNI ŻYCIA W KSZTAŁTOWANIU MIKROBIOMU OSI JELITOWO-MÓZGOWEJ, POSTĘPY NEONATOLOGII NR 1 (29) 2023.
- Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, 542 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 541-549.
