WIEDZA | 06.02.2025

Dlaczego androgeny nasilają wypadanie włosów? Czy po 40. włosy muszą wypadać?

Zwykło się uważać, że bujna fryzura to domena młodych osób. Czy oznacza to, że w pewnym wieku włosy po prostu muszą zacząć wypadać w nadmiernej ilości? Czy dotyczy to każdego? A co z osobami, które zauważają ubytki na głowie znacznie wcześniej? I najważniejsza kwestia, która nurtuje większość z nas –  czy ten proces można zahamować lub przynajmniej w pewnym stopniu ograniczyć? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć można w poniższym artykule! 

Ile żyje włos?

Włosy wypadają codziennie, co jest zjawiskiem normalnym, związanym z cyklem ich wzrostu. Cykl ten składa się z 3 etapów: fazy intensywnego wzrostu (anagenu), fazy zaniku (katagenu), fazy spoczynku (telogenu). W trakcie swojego „życia” włos przechodzi nawet 25 takich cykli. Stąd też coraz to nowe włosy pojawiające się na szczotce po każdym czesaniu. Mamy ich na głowie około 100–150 tysięcy, więc jest z czego wypadać.

Przyczyny wypadania włosów

Jeśli zauważamy, że włosy zaczynają wypadać w większej ilości niż przedtem, a na głowie pojawiają się prześwity, to sygnał, że na arenę wkroczyły dodatkowe czynniki, sprzyjające temu zjawisku.
Przyczyn wypadania włosów jest wiele. Do najczęstszych zalicza się:

• niewłaściwie  zbilansowaną dietę, a w konsekwencji niedostateczne odżywienie włosów,
• nadmierny stres, 
• zmiany hormonalne, w tym te, które towarzyszą np. okresowi menopauzy,
• infekcje, 
• stan zapalny,
• czynniki genetyczne. 

Nadmierne wypadanie włosów obserwuje się często po 40. roku życia. Dlaczego? W skrócie można powiedzieć, że za sprawą androgenów, które nieproszone zaczynają dochodzić do głosu.

Objawy nadmiernego wypadania włosów

Utrata włosów to powszechna sytuacja dotycząca skóry głowy, która może zastanawiać wiele osób. Choć w większości przypadków nie ma powodów do obaw, nadmierne wypadanie włosów może być źródłem stresu i obniżonego samopoczucia.

Jak już wspomnieliśmy, na głowie znajduje się od 100 do 150 tysięcy włosów, które rosną w tempie około 1 cm na miesiąc, co daje średni przyrost długości o 12 cm rocznie. Włos ma określony cykl życia, który obejmuje fazy wzrostu, spoczynku i wypadania. Z tego powodu utrata od 50 do 100 włosów dziennie jest uważana za naturalną. Najczęściej włosy wypadają podczas czesania, mycia lub mogą być zauważalne rano na poduszce. Nie jest to powód do zmartwień, dopóki wypadanie nie prowadzi do zauważalnego przerzedzenia fryzury.

Kogo dotyka nadmierne wypadanie włosów?

Nadmierne wypadanie włosów dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć to panowie zmagają się z tą sytuacją najczęściej. Utrata włosów jest szczególnie trudnym doświadczeniem dla młodych mężczyzn i kobiet, dla których fryzura stanowi istotny element wizerunku. Psychologowie wskazują, że może to mieć wpływ na samoocenę i pewność siebie. Utrata włosów, będąca jednym z wyraźnych atrybutów urody, może prowadzić do postrzegania siebie jako mniej atrakcyjnej lub atrakcyjnego, co często wiąże się z obniżeniem nastroju.

Wpływ na psychikę i życie społeczne

Problem wypadania włosów nie ogranicza się jedynie do estetyki. Może on skutkować:

• wzrostem poziomu stresu,
• trudnościami w relacjach interpersonalnych, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym,
• spadkiem efektywności w pracy,
• długotrwałym obniżeniem nastroju, 
• unikaniem kontaktów towarzyskich i zamykaniem się w sobie,
• trudnościami  w sferze intymnej.

Androgeny a wypadanie włosów

Androgeny to hormony, do których należą m.in. testosteron, dihydrotestosteron (DHT) oraz dehydroepiandrosteron (DHEA).  Odpowiadają za rozwój męskich cech płciowych, ale występują także u kobiet, choć w znacznie mniejszych ilościach. Testosteron u kobiet pełni przykładowo funkcję regulującą masę mięśniową, siłę kości czy też nastrój.

Wypadanie włosów związane z metabolizmem androgenów jest najczęstszą formą wypadania włosów, która dotyczy co najmniej 40% kobiet i 50% mężczyzn w wieku 50 lat i co ważne, nasila się z wiekiem.

Jego cechą charakterystyczną jest:

• cofanie się linii włosów czołowych u mężczyzn i powstawanie tzw. zakoli, 
• ubytek włosów na szczycie głowy u mężczyzn, powiększający się w kierunku potylicy,
• postępujące rozproszone przerzedzenie włosów u kobiet na czubku głowy, zauważalne szczególnie w okolicy przedziałka, który stopniowo się poszerza,
• stopniowa wyraźna utrata gęstości włosów.

Dlaczego właśnie w tych okolicach włosy wypadają najbardziej? Wymienione wyżej obszary są najbardziej wrażliwe na działanie androgenów, co bardzo często związane jest z predyspozycjami genetycznymi. 

Jak androgeny aktywują wypadanie włosów?

Mechanizm wypadania włosów na tle androgenowym związany jest z przekształceniem testosteronu – hormonu płciowego – za  pośrednictwem enzymu 5-alfa reduktazy typu II, w jego aktywną formę – dihydrotestosteron (DHT). Na poziomie komórek brodawki włosa dochodzi do przyłączenia się tej aktywnej formy testosteronu do receptora androgenowego. Następnie, na skutek postępującego procesu, dochodzi do uwrażliwienia mieszków włosowych wobec DHT, konsekwencją czego jest miniaturyzacja mieszków włosowych. Na czym polega owo zjawisko? Miniaturyzacja to stopniowe zmniejszanie się objętości cebulki włosa i mieszka włosowego w każdym cyklu wzrostu włosów, a więc to, co obserwujemy jako zmniejszenie grubości I widoczności włosów, a w konsekwencji zwiększające się przerzedzenie fryzury. W wyniku działania DHT na receptory znajdujące się w brodawce mieszka włosowego, dochodzi również do skracania fazy wzrostu włosa zwanej fazą anagenu i wcześniejsze przechodzenie włosów do fazy katagenu, a następnie telogenu. Czym to skutkuje? Jeśli każdy włos na głowie w ciągu całego naszego życia przechodzi ok. 20-26 cykli, to w przypadku nadwrażliwości włosów na działanie androgenów, długość tych cykli znacznie się skraca i może się wydawać, iż już w wieku dojrzałym ich aktywny wzrost zbliża się ku końcowi. 

Koniecznie przeczytaj również o  proteoglikanach, czyli innowacyjnych aktywatorach cebulek!

Jak ograniczyć miniaturyzację mieszków włosowych?

Odpowiedzią na miniaturyzację mieszków włosowych na skutek działania dihydrotestosteronu mogą być inhibitory 5-alfa reduktazy pochodzenia naturalnego. Można do nich zaliczyć m.in. ekstrakty z palmy sabałowej (Serenoa repens), pokrzywy (Urtica L.) czy śliwy afrykańskiej (Prunus africana), znajdujące zastosowanie w suplementacji doustnej. Badanie z udziałem 100 mężczyzn w wieku 20-40 lat z łysieniem androgenowym, stosujących przez 24 miesiące suplementację 320 mg ekstraktu z owoców palmy sabałowej, wykazało poprawę we wzroście włosów w okolicy ciemieniowej u 38% badanych. 

Dlatego też warto rozważyć suplementację naturalnych inhibitorów 5-alfa-reduktazy, która uczestniczy w postępującej miniaturyzacji mieszków włosowych. Ekstrakty roślinne ograniczające aktywność tego enzymu, a także wiele innych składników znaleźć można w suplemencie diety VITAPIL CLINIC 5 α.

Jak działają substancje aktywne występujące m.in. w palmie sabałowej? 

• ograniczają aktywność enzymu 5-alfa reduktazy, a tym samym powstawanie aktywnej formy testosteronu w obszarze mieszka włosowego,
• blokują receptory androgenowe znajdujące się w błonach komórkowych brodawek mieszków włosowych.

Poziom androgenów u dojrzałych kobiet

U kobiet czynnikiem wyzwalającym nadmierne wypadanie są zaburzenia hormonalne w okresie menopauzy oraz inne czynniki wpływające na zaburzenie równowagi gospodarki hormonalnej m.in. zespół policystycznych jajników (PCOS) i  towarzysząca jej często insulinooporność. 

Konsekwencją podwyższonego poziom insuliny we krwi może być zwiększona synteza androgenów, w tym testosteronu wpływającego, jak już wspomniano powyżej, na mieszki włosowe. Składnikiem o powszechnie znanym wpływie na poziom androgenów, a także uwrażliwienie tkanek na insulinę jest inozytol. Wskazują na to wyniki badań, które potwierdzają, że suplementacja inozytoli w ilości 1-4 g/dobę w grupie kobiet z podwyższonym poziomem androgenów, wpłynęła istotnie m.in. na obniżenie stężenia testosteronu całkowitego w porównaniu z grupą niestosującą takiej suplementacji.

Podsumowanie

Nadmierne wypadanie włosów to sytuacja, która dotyczy wielu osób, niezależnie od wieku czy płci. Androgeny, a zwłaszcza aktywna forma testosteronu (DHT) wpływa na wypadanie włosów, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Choć zmiany hormonalne po 40. roku życia mogą przyczynić się do nasilenia tego procesu, nie oznacza to, że wypadanie włosów jest nieuniknione. Istnieje wiele sposobów, by ograniczyć ten proces. Podstawą każdego działania jest zbilansowana dieta, która zapewnia podaż niezbędnych składników odżywczych. 

Aby zrozumieć przyczyny wypadania włosów, warto również skonsultować się z lekarzem lub trychologiem, który pomoże dobrać odpowiednią metodę wsparcia.

Piśmiennictwo

1. Bhat Y.J., Saqib N., Latif I., Hassan I. Female Pattern Hair Loss—An Update. Indian Dermatol. Online J. 2020;11(4):493–501.
2. Ellis J.A., Sinclair R., Harrap S.B. Androgenetic alopecia: pathogenesis and potential for therapy. Expert Rev Mol Med. 2002;4(22):1-11.
3. Greff D., Juhász A.E., Váncsa S., Váradi A., Sipos Z., Szinte J., Park S., Hegyi P., Nyirády P., Ács N., Várbíró S., Horváth  E.M. Inositol is an effective and safe treatment in polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Reprod Biol Endocrinol. 2023;21(1):10.
4. Hamada K., Randall V.A. Inhibitory autocrine factors produced by the mesenchyme-derived hair follicle dermal papilla may be a key to male pattern baldness. Br J Dermatol. 2006;154(4):609-618.
5. Nestor M.S., Ablon G., Gade A., Han H., Fischer D.L. Treatment options for androgenetic alopecia: Efficacy, side effects, compliance, financial considerations, and ethics J Cosmet Dermatol. 2021;20(12):3759–3781. 
6. Paszkowski T., Skrzypulec-Plinta V., Zgliczyński W., Reich A. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologii Estetycznej i Rekonstrukcyjnej dotyczące zastosowania inhibitorów 5α-reduktazy pochodzenia roślinnego w leczeniu łysienia androgenowego u kobiet. Wiadomości Dermatologiczne 2021.
7. Rossi A., Mari E., Scarno M., Garelli V., Maxia C., Scali E., Iorio A., Carlesimo M. Comparitive effectiveness of finasteride vs Serenoa repens in male androgenetic alopecia: a two-year study. Int J Immunopathol Pharmacol. 2012;25(4):1167–1173.
8. Sánchez P., Serrano-Falcón C., Torres J.M., Serrano S., Ortega, E. 5α-Reductase isozymes and aromatase mRNA levels in plucked hair from young women with female pattern hair loss. Arch. Dermatological Res. 2018;310(1):77–83.
9. Zacchè, M.M., Caputo L., Filippis S., Zacchè G., Dindelli M., Ferrari A. Efficacy of myo-inositol in the treatment of cutaneous disorders in young women with polycystic ovary syndrome. Gynecol. Endocrinol. 2009;25(8):508–513.